It's right to be wrong

Wijsheid boven regels, vertrouwen in eigen kunnen: Barry Schwartzs Practical Wisdom

Natuurlijk houd ik er van om vooruit te lopen op de toepassing van ict in de samenleving. Ik ben er ook vast van overtuigd dat ons huidige onderwijs heel veel kan hebben aan informatietechnologie bij het realiseren van gepersonaliseerd onderwijs. Je kunt simpelweg meer 'echte' contacttijd hebben met leerlingen als zoveel mogelijk werk dat door computers gedaan kan worden ook daar wordt neergelegd. Dat deze ontwikkelingen weerstand oproepen bij leraren dat begrijp ik, maar ik ben er zeker van dat hun didactisch/pedagogische vaardigheden altijd toegevoegde waarde bieden boven wat computers kunnen. Maar dat ook hier de digitale revolutie blijvende veranderingen zal veroorzaken daar ben ik vast van overtuigd.

Angst is geen probleem, eraan toegeven wel

Ik heb zelf zeker ook last van angst voor verandering van tijd tot tijd. Maar angst voor technologie die mij uiteindelijk zal vervangen heb ik niet. Ik vertrouw op mijn menselijke vaardigheden die altijd weer een nieuwe toegevoegde waarde zullen hebben ten opzichte van welke technologie dan ook. Er is nog steeds geen techneut te vinden die in een vliegtuig stapt waar geen piloot maar een door hemzelf geprogrammeerde automatische piloot de volledige controle heeft. Of misschien dichter bij huis, blind rijden waar het navigatiesysteem toe uitnodigt. Technologie kan niet meer dan wij het de ruimte geven. Technologie kan niet improviseren, kan niet nuanceren, kan niet relativeren en kan niet beoordelen wanneer in de geest van de regels die regels gebroken moeten worden. Wat ik probeer te zeggen is dat ik naast mijn pleidooi voor de toepassing van ict waar mogelijk, altijd geloof in de toegevoegde waarde van de persoon. Maar zeer waarschijnlijk wel in een andere rol.

Praktische wijsheid zit tussen de regels niet in het strikt navolgen ervan

In deze tijd van regelzucht en grote behoefte om precies aan elkaar uit te leggen hoe zaken zouden moeten worden aangepakt keek ik onlangs nog een keer naar de zeer persoonlijke oproep van Barry Schwartz. Deze hoogleraar Economie en Psychologie houdt een emotioneel en humorvol betoog om mensen de ruimte te geven hun eigen wijsheid te gebruiken om hun taak zo goed mogelijk uit te voeren. Hij benadrukt daarbij dat op papier nooit gevangen kan worden hoe ieder mens in een situatie aanvoelt dat de regels soms genegeerd moeten worden. Dat het soms in het beste belang van een ieder is om toch iets anders te doen dan het voorschrift zegt. Barry Schwarts noemt dat 'Practical Wisdom'.

Zijn pleidooi is me uit het hart gegrepen. Ik hoop dat onderwijsmensen ict omarmen als hulpmiddel in het vertrouwen dat de kern van hun toegevoegde waarde nooit door een machine kan worden weggenomen. Ik wens ons de wijsheid om in deze tijd van angst niet te vluchten in de schijnzekerheid van regels. Ik hoop dat jij zijn 'talk' ook op prijs zult stellen, en dat je de ruimte voelt om met jouw wijsheid regels naar de geest toe te passen. Laat me weten wat je er van vindt.

Mike (Oktober/2012)

Innovators Dilemma in het Onderwijs

Professor Clayton M. Christensen onderzoekt bij de Harvard Business School waarom juist succesvolle organisaties moeite hebben om innovatief te blijven. Hij noemt dit ‘The Innovators Dilemma’ dat hij uitgebreid heeft beschreven in het gelijknamige boek.

Andrew Keen maakt in 'Keen on' op Techcrunch TV al langere tijd hele interessante interviews in de IT wereld. Helaas is hij daar afgelopen april mee gestopt, hopelijk pakt hij het weer op. In onderstaande video interviewt Keen Professor Christensen, die geeft in 14 minuten een toelichting op het dilemma, en gaat hij ook in op de consequenties van het effect in o.a. de zorg. Hoewel hij in dit interview niet veel zegt over onderwijs heeft hij het dilemma daar ook uitgebreid onderzocht. Samen met Michael Horn en Curtis Johnson schreeft Christensen daar het zeer interessante boek ‘Disrupting Class’ over. Ook een aanrader.

Clay Christensen Innovator's Dilemma

Je zou kunnen zeggen dat het Onderwijs zich al in een vergelijkbare positie bevind als de bedrijven die Christensen onderzocht. Jarenlang stond het Nederlands onderwijs internationaal zeer goed aangeschreven, intussen daalt Nederland in de ranglijsten zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak. Het onderwijs ziet zich voor een uitdaging gesteld, vernieuwen terwijl de druk op het handhaven en verbeteren van kwaliteit alsmaar toeneemt. Welke dilemma’s zie jij voor vernieuwing van het onderwijs en wat kunnen we daar samen aan doen?

Mike (Augustus/2012)

[N.B. Een variant op deze post is ook gepubliceerd op de innovatieblog van Kennisnet, waar ik werkzaam ben als Manager van de afdeling Innovatie.]

Innovaties in Onderwijs zonder betrokkenheid van Docenten zijn kansloos

"Everyone is an expert at solving the problems that they themselves experience". Zo begon Emer Beamer (not kidding ;-) van Butterfly Works haar presentatie op de PICNIC innovation mashup. Haar verhaal trof me direct omdat ik me realiseerde dat er veel over het heruitvinden van onderwijs wordt gesproken, maar dat daarbij maar zelden docenten direct betrokken zijn.

Ikzelf heb me daar zeker ook schuldig aan gemaakt de afgelopen jaren. Terwijl docenten de werkelijke experts zijn als het gaat om de problemen in het onderwijs en de oplossingen daarvoor. 

Maar het nieuwe innovatie team bij Kennisnet is zeer bewust bezig het onderwijs en met name docenten nauw te betrekken bij verkenningen. De taakopvatting van het innovatie team, waarvan ik de aanvoerder mag zijn, is om van een ontwikkeling of trend een innovatie voor het onderwijs te maken door samen met het onderwijsveld een idee goed uit te werken en vervolgens uit te voeren. Pas bij brede adoptie van zo'n idee of concept mag immers gesproken worden van (succesvolle) innovatie. Maar hoe creëer je een omgeving waarin mensen komen tot die innovaties?

Design Thinking zit in de Cultuur niet in de Methode

Andrea Mallard van IDEO gaf met de beste presentatie van de ochtend over de cultuur bij IDEO nadrukkelijk aan dat de 'zachtere' cultuur aspecten van een organisatie veel belangrijker zijn dan de formele structuren en methodes. Natuurlijk is het makkelijk praten voor een internationaal concepten bureau dat de Design Thinking Methode (de gebruiker centraal in het ontwerpproces) heeft uitgevonden. Dan kun je je ook richten op andere aspecten. Toch troffen haar illustraties van de IDEO cultuur me en ik herkende mijn eigen beelden van een stimulerende omgeving waarin mensen hun creativiteit durven in te zetten. Een paar voorbeelden:

• Rituals vs Rules
  De impact van de informele waarden in bijvoorbeeld brainstorming processen, zoals constructief voortbouwen op elkaars ideeën, heeft veel grotere impact dan formele afspraken. Voelen jouw collega docenten zich veilig als jullie samen nadenken over oplossingen in jullie school?

• Playful Culture
  Spelen is niet het tegenovergestelde van werken, 'If it isn't fun it isn't working' stelde Andrea. In tijden van bezuinigingen, meer met minder en scherp gestelde doelen en dito beoordelingen is het goed om te onthouden dat mensen het best functioneren in een plezierige omgeving waarin ze het naar hun zin hebben. Het valt soms niet mee om in tijden van bezuiniging de lol erin te houden, hoe doe je dat in je eigen organisatie/school?

• Failure vs Succes
  Toestemming (voelen) om dingen uit te proberen en te falen. Zorg ervoor dat je een idee snel, goedkoop en eenvoudig vorm geeft om het te kunnen delen. Dan kun je je veroorloven om van een slecht idee te leren en het weg te gooien, terwijl je pas echt gaat investeren als het idee aanslaat. Ik heb zelf de afgelopen jaren gezien dat het onderwijs wel gewend is dingen voor elkaar te krijgen met weinig middelen. Maar wordt door docenten de ruimte gevoeld om nieuwe ideetjes klein en provisorisch uit te proberen? En hoe wordt binnen het team omgegaan met mislukking?

• Forgiveness vs Permission: "You did what?!"
  In onze calvinistische cultuur moeten we oppassen dat we niet automatisch toestemming gaan vragen voor een wat wilder idee. Binnen eigen kaders jezelf de ruimte geven om eens iets te proberen kan veel opleveren en versnelt vernieuwingsprocessen. Doen en daarna (eventueel) om vergeving vragen, overweeg het eens!

Als je zelf aan de slag wilt met IDEO's Design Thinking Method bekijk dan hun toolkit voor educators.

De beste stuurlui staan aan wal, ik ben in mijn bootje gestapt en probeer snelheid te maken ;-)

Het is niet zo moeilijk geïnspireerd te raken door een ochtend met sprekers die vol passie over innovatie praten. Het vertalen van die inspiratie naar het eigen handelen, daar zit de uitdaging. Ik ga die uitdaging aan en wil graag bijdragen aan een cultuur die de experts in onderwijs hun eigen oplossingen laat realiseren. Constructieve feedback is daarbij onontbeerlijk, ik kan de effectiviteit van mijn handelen niet verbeteren zonder terugkoppeling. Je reactie op deze blog of via twitter is daarom zeer welkom.

Mike (Mei/2012)

[N.B. Deze post is ook gepubliceerd op de innovatieblog van Kennisnet, waar ik werkzaam ben als Manager van de afdeling Innovatie.]

 

Edushock zegt wat ze doet en doet wat ze zegt

Vorige week had ik het voorrecht om in Nijmegen de Edushock Experience bij te wonen. Onderwijsdeskundigen, docenten, leerlingen en andere geïnteresseerden spraken met elkaar over onderwijs waarbij de leerling centraal staat en echt gezien wordt als individu met heel eigen talenten, aandachtspunten en voorkeuren. Deze leerling geeft zelf mede vorm aan het onderwijs.

De dag was zo opgezet dat de aanwezigen werden geprikkeld met korte, energieke TED-achtige praatjes die opriepen tot actie. Deze rondes werden afgewisseld met 'workshocks' waarbij kleine groepjes zich verdiepten in bijvoorbeeld 'authentiek spreken',  'leraar worden', 'denkbeeldhouwen' of discussierden aan de dialoogtafels. Deze opzet was verfrissend! Veel bijeenkomsten over 'het leren van de toekomst' bestaan uit een serie lange aaneensluitende voordrachten van 9:00 tot 17:00. Edushock daarentegen past duidelijk 'practice what you preach' toe.

Edutopia, belonend leren: geen gemiddelde maar een optelsom

Robert van Hoesel, ook betrokken bij het 21st century skills project van Kennisnet, vertelde een mooi verhaal over zijn 'Edutopia'. Zijn ideale onderwijs biedt de vrijheid te kiezen wat je wilt leren, waar je dat wilt leren (binnen en buiten de school) en wanneer je dat wilt leren (leren kent geen onderbrekingen). Leerlingen kunnen van 7:00 tot 22:00 terecht aan de kennisboulevard met geniuses die je alles kunnen vertellen en leren wat je wilt. Je hoeft ook niet eindeloos toetsen te maken; je verdient learning points door het uitvoeren van opdrachten. Samenwerking levert bonuspunten op en de trekker van het groepje verdient leaderpoints die bepalen wie 'burgemeester' is van een onderwerp. Je teamleden kies je op basis van hun 'level' (vaardigheid) en als jij jouw volgende level haalt, mag je weer volgende, complexere opdrachten doen.

Komt werken in je eigen tempo, 'levelling up' en bonuspunten voor extra uitdagingen u bekend voor? Juist, games bevatten precies deze ingredienten die erop gericht zijn een speler uit te dagen en te boeien. Als de game te makkelijk is en verveelt, haakt de speler af. Als het level te moeilijk is, haakt de speler ook af. Het i
nzetten van beproefde concepten uit games, ook wel gamification genoemd, is een veelbelovende ontwikkeling om leerlingen te motiveren en tot grotere inzet te verleiden.

Geen woorden maar daden
Ik weet niet wat uw ervaringen zijn, maar bij de meeste bijeenkomsten word je vooral bevestigd in het feit dat alles anders moet in de toekomst. Bij Edushock ging het niet om het leren van de toekomst maar om het leren van vandaag en hoe dat kan en moet veranderen. Een mooi voorbeeld van deze actiebereidheid gaf Erica Aalsma met haar beschrijving van 'de omgekeerde leerweg'. In dit concept wordt uitgegaan van een verregaande integratie van leren en werken, waarbij een levensechte leerwerkomgeving ervoor zorgt dat er geleerd kan worden van werken in de praktijk. Het talent van de meester staat centraal, de leermeester en werkmeester werken samen in een hybride leeromgeving. Vooral voor leerlingen die liever met hun handen dan met hun hoofd leren, is dit een prachtig initiatief.

Samengevat hebben alle deelnemers aan de Edushock Experience tegen elkaar gezegd dat de leerling in het huidige onderwijs onvoldoende 'gezien' wordt. De vraag is hoe we eruit halen wat erin zit in plaats van erin stoppen wat voorgeschreven is. Eén van de sprekers gebruikte een quote van Einstein die mooi samenvat wat de rode draad was van de bijeenkomst:

"The intuitive mind is a sacred gift and the rational mind is a faithful servant. We have created a society that honors the servant and has forgotten the gift."
- Albert Einstein

Ik kan iedereen van harte aanbevelen om kennis te maken met de ideeën achter Edushock. Vooral omdat het niet alleen gaat over het leren van de toekomst maar ook omdat het praktische inzichten geeft om vandaag de dag met die veranderingen te beginnen.

Mike (Maart/2012)

[N.B. Deze post is ook gepubliceerd op de innovatieblog van Kennisnet, waar ik werkzaam ben als Manager van de afdeling Innovatie.]

Information Overload? Vertrouw op curatie door je sociale netwerk

De afgelopen jaren is er veel te doen geweest over het nieuwe probleem van de informatiemaatschappij: 'information overload'. Met duizenden tweets per seconde en 24 uur nieuwe video per minuut op YouTube staat één ding vast: het is onmogelijk alles wat gepost wordt te lezen en te bekijken. Maar wat is relevant voor jou? Wat mag je niet missen?

Het sociale web vraagt dagelijks steeds meer tijd van ons; leidt het allemaal niet té veel af? Of is het juist een hele krachtige aanvulling op onze beperkte mogelijkheid real-time contact te onderhouden met alle vrienden en professionals waar we een relatie mee onderhouden?

Nick Bilton, auteur van 'I Live in the Future & Here's How It Works' stelt dat juist onze sociale netwerken, hij noemt dat ons 'Anchor Network', ons behoeden voor information overload.

Curatie door je 'Anchor Network'

Nick Bilton startte zijn carrière bij het R&D lab van de New York Times en werkt als docent aan de New York University. Zijn werk richt zich op het onderzoeken van de ontwikkeling van mediaconsumptie. Voor de New York Times is de belangrijkste vraag hoe de lezer van de krant behouden kan blijven als betalende klant van een nieuwsproduct in één of andere vorm. Daartoe verdiepte Bilton zich in de toegevoegde waarde die consumenten zoeken. Dat is niet langer (alleen) de inhoud of de kwaliteit daarvan maar eerder de relevantie.

Het woord dat Bilton gebruikt voor de selectie van relevante en kwalitatief goede informatie is 'curatie'. Dit woord wordt onder andere gebruikt in de museumwereld voor de samenstelling van een collectie objecten die qua samenhang en kwaliteit bijzonder zijn. Hij stelt ook vast dat die curatiefunctie eigenlijk al ingevuld is door ons netwerk van vrienden en collega professionals. Op sociale netwerken als Facebook en Twitter, maar ook in je blogroll heb je vrienden, experts en interessante bloggers geselecteerd die je relevant acht voor jouw interesses. Zij vormen op die manier een filter voor jou, ze cureren de inhoud die ze zelf tegenkomen en delen alleen dat wat ze relevant en waardevol achten. Kortom, ze filteren de informatie die ze waardig genoeg vinden voor jouw aandacht. Bilton schrijft dat sinds hij zich dat realiseerde hij niet langer bezorgd is dat hij belangrijke informatie mist. Hij weet dat zijn zorgvuldig samengestelde 'Anchor Network' er altijd voor zorgt dat belangrijk nieuws hem bereikt.

Wiens curator ben jij?

De elegantie van de door Bilton geschetste constructie is dat de stortvloed aan informatie die we gezamenlijk voor elkaar produceren op eenzelfde manier wordt beteugeld: gezamenlijk. Deze post bijvoorbeeld beoogt jou als lezer een in mijn ogen interessant idee voor te houden. Je hoort of leest wel eens vaker wat, maar dit concept spreekt me echt aan. Ik ben daardoor ook anders naar mijn sociale netwerken gaan kijken en geef ze steeds meer vorm als mijn persoonlijke filter. Welke twitteraars bieden mij interessante inzichten of verwijzen er naar? Welke blogs bevatten regelmatig interessante posts? Met nieuwe follows en unfollows, toevoegingen of deletes in je RSS feeds geef je jouw curatieteam vorm. En zij doen dat op hun beurt wellicht met behulp van jouw tweets of posts.

De leraar als anker voor de leerling

Ik vraag me af of Biltons suggestie ook bruikbaar is in de onderwijs situatie. Informatie is er in overvloed, op slechts één 'Google search afstand'. De vraag is vooral: wat daarvan is waardevol, relevant (in jouw onderwijs) of zelfs correct? Is een leraar in deze tijd eigenlijk ook niet vooral een curator? In eerste instantie door leerlingen te wijzen op relevante te bestuderen bronnen. Maar voorbij die curatie ook vooral om de leerling te leren zelf het onderscheid te maken tussen relevante informatie en loze bladvulling. Ik denk dat het de leraar opnieuw in zijn kracht zou kunnen zetten. Leerlingen zijn misschien heel vaardig en snel met het toetsenbord en elk device dat er één bevat, al dan niet virtueel. Maar de vaardigheid uit alle gevonden data de informatie te selecteren die ertoe doet, dat vraagt training en is in onze kenniseconomie één van de meest waardevolle competenties.

Hoe zit het met u? Heeft u al een 'Anchor Network' waarop u kunt vertrouwen? Ziet u relevantie voor het concept in het onderwijs? Ik ben erg benieuwd naar uw inzichten en lees ze graag in de reacties onder dit bericht.

Mike (Februari/2012)

[N.B. Deze post is ook gepubliceerd op de innovatieblog van Kennisnet, waar ik werkzaam ben als Manager van de afdeling Innovatie.]

Malcolm Gladwell op het Creative World Forum 2011: Waarom je beter derde kunt zijn…

Dit jaar was het internationale Creativity World Forum in Hasselt neergestreken, 2300 bezoekers kwamen 2 dagen bijeen op een prachtig vormgegeven locatie. Een grote luxe want het indrukwekkende programma met sprekers over creativiteit en innovatie was daardoor letterlijk heel toegankelijk. Voor mij een buitenkans om o.a. Malcolm Gladwell, één van mijn favoriete schrijvers, live aan het werk te zien.

 

Innovatie is: Falen, Samenwerken en Organiseren/Uitvoeren

Het forum had vele gerenommeerde sprekers weten te strikken. En hoewel er ook wel wat tegenstellingen zaten in de benadering van creativiteit en innovatie kwamen er een paar duidelijk hoofdlijnen naar voren uit de twee dagen presentaties en discussies:

1. Het belang van falen als noodzakelijk onderdeel in het creatief proces werd met name door Jimmy Wales van Wikipedia benadrukt. Dit is een uitdaging in veel organisaties omdat fouten veelal worden afgestraft. Daardoor wordt de ruimte niet gevoeld voor het nemen van de risico’s die tot innovaties leiden. 
2. De mythes over creativiteit, het beeld van eenzame genieën met plotselinge inzichten is romantisch maar incorrect stelde Keith Sawyer. Alle grote innovaties blijken tot stand gekomen in groepsprocessen waar in samenwerking het inzicht is komen bovendrijven met vele mislukkingen onderweg. Zo legde Darwin in zijn eigen ‘journals’ vast hoe zijn theorie langzaam vorm kreeg in debat met tijdgenoten, waarschijnlijk zonder dat hij dat zelf besefte. Of J.R.R. Tolkien die in een schrijverskring met o.a. C.S. Lewis wekelijks mythische werelden en wezens besprak terwijl hij aan ‘In de Ban van de Ring’ werkte. Kortom: samenwerking is een cruciaal element om tot innovaties te kunnen komen.
3. De creatieve ideeën zijn op zichzelf niet de belangrijkste factor bij innovatie, het goed opvolgen, uitvoeren en communiceren van zo’n idee wel. Dit werd door Alexander Osterwalder (Business Model Generation) en Scott Belsky (Making Ideas Happen) uitgebreid onderbouwd. In de dagelijkse hectiek verdwijnt de inspiratie naar de achtergrond, er is aandacht en organisatie nodig om tot executie te komen. Want creativiteit x organisatie == impact. Daarnaast dreigt ‘Death by Powerpoint’ als geen aandacht wordt besteed aan de presentatie van ideeën, Garr Reynolds (Zen Presentation) was in een geweldige presentatie het levend voorbeeld van hoe dat wel moet.

 

Malcolm Gladwell: being third is best!

Hij maakte zijn reputatie als één van de werelds meest gevraagde sprekers meer dan waar. In een vloeiend betoog zonder een enkel visueel hulpmiddel hield Malcolm Gladwell ons voor waarom de eerste zijn bij het hebben van een vernieuwend idee onterecht als het hoogst haalbare wordt beschouwd. Hij gebruikte diverse voorbeelden die duidelijk illustreren dat de succesvolle implementatie van een innovatie altijd in 3 stappen gebeurt, waarvoor verschillende culturen, talenten en organisaties geschikt zijn.

1. Het nieuwe, grote idee vergt veelal een centrale organisatievorm met veel resources voor fundamenteel onderzoek door grote intellectuele talenten op hun vakgebied. Dit zijn de ‘echte’ innovators.
2. De vernieuwende ‘out of the box’ technologische vernieuwing om het grote idee te realiseren is vooral mogelijk in een ondernemende cultuur met kleinere, flexibele organisaties die nog niet worden gehinderd door hun hiërarchie en bestaande business om met disruptieve concepten en producten te komen.
3. En de zogenaamde ‘tweakers’ kunnen (‘being third’) kennis nemend van het grote idee en lerend van de eerste technische oplossingen en de gemaakte fouten met een betere versie van het product de markt betreden. Deze organisaties kunnen met meer begrip van de nieuwe potentie hun product vorm geven, daarbij lerend van de partijen die eerste en tweede waren. 

Er zijn door de jaren diverse voorbeelden die dit effect illustreren. In de IT industrie o.a. Xerox Parc die alle aspecten van de personal computer zoals we die nu gebruiken uitvond, IBM die een eerste versie bouwde en Apple die met de iMac kwam, de eerste computer die mensen gemakkelijk konden gebruiken. Meer voorbeelden van ‘third’ bedrijven zijn Facebook in social en Amazon met de Kindle in de e-reader markt. Het profiel van deze ‘tweakers’ is heel anders dan dat van de innovators. Ze hebben vaak (relatief) weinig resources en voelen een hoge noodzaak tot vernieuwing door de druk van de markt.

 

Malcolm Gladwell: Steve Jobs was a superb tweaker

Malcom Gladwell kenschetst Apple met Steve Jobs aan het roer als een perfect opererende tweaker. Immers de iMac, MacBook, iPod, iPhone en iPad hebben geen van allen de productvorm uitgevonden of waren het eerst op de markt. Integendeel, maar jaren na de eerste producten komt Apple wel met een product dat leert van reeds gemaakte fouten en biedt daarmee grote waarde in de markt. De iPod kwam nadat er al jaren mp3-spelers waren, de iPhone kwam nadat er al jaren smartphones waren, de iPad kwam nadat microsoft al jaren tablet computers ondersteunde, etc. Het succes van Apple illustreert bij uitstek waarom het zeker geen schande is en zeer lucratief kan zijn om als derde de markt te betreden.

Innoveren is een proces van proberen, falen, herhalen, tweaken en in samenwerking voortbouwen op het werk en de inzichten van anderen. Malcolm Gladwell geeft ook een voorbeeld van een sector waar 'being first' geen nadeel is. Met name innovatie in publieke sectoren/dienstverlening heeft geen hinder van het 'first movers' nadeel. Vermarkten van de innovatie is daar immers niet het primaire doel. Universiteiten bijvoorbeeld kunnen zich daarom richten op fundamenteel onderzoek. Ben ik blij dat ik aan innovatie in het onderwijs werk!

Mike (November/2011)

De transformatie van onderwijs, van klassen naar individuele leerreizen

In mijn vorige post over TEDx Amsterdam Live op 13 juli jl. beloofde ik een abstract van mijn talk. Time to deliver! Mijn pitch voor gepersonaliseerd onderwijs is geïnspireerd door mijn participatie in de 'Denktank ICT in de Sterrenschool'. Daar heb ik met een divers groepje actoren in en rond het onderwijs nagedacht over de ondersteuning die ICT kan en moet bieden om gepersonaliseerd, individueel onderwijs betaalbaar mogelijk te maken. Daarbij heb ik me ook regelmatig afgevraagd: waarom is dit eigenlijk nodig? Wat zijn de drijvende krachten achter deze verandering? Mijn redenering van vorige week is opgebouwd uit een aantal stappen, ik licht ze hieronder nader toe.

Van het industriële model naar een gepersonaliseerde aanpak

Ons huidige onderwijs laat zich goed vergelijken met een industrieel productiemodel, Sir Ken Robinson introduceerde deze krachtige vergelijking. In vaste batches (cohorten/klassen) worden leerlingen zo efficiënt mogelijk door een standaard programma gevoerd. Het leermateriaal is voor iedereen hetzelfde en het wordt ook op hetzelfde tijdstip in hetzelfde tempo aan iedereen op dezelfde manier aangeboden. Er zijn ook vaste tijdstippen (schooljaren) waarop iedereen doorschuift op de 'lopende band'. Als een leerling het jaar niet met voldoende resultaat heeft doorlopen wordt het hele jaarprogramma herhaald.

Deze massaproductie aanpak heeft ons veel gebracht, het heeft ons in staat gesteld onderwijs beschikbaar te stellen aan elk kind, rijk of arm. Daarvoor konden alleen welvarende families zich veroorloven een leraar in te huren en hun kinderen niet te laten bijdragen aan het familie inkomen door te werken, maar die tijd te gebruiken voor educatie. Het wordt echter steeds duidelijker dat een gepersonaliseerde aanpak nodig is naar kinderen. Als geen rekening wordt gehouden met hun interesses, persoonlijke voorkeuren en leerstijlen zal het rendement van hun opleiding achter blijven. En juist hun individuele talent, creativiteit en eventuele uitdagingen behoeven speciale aandacht om tot de beste resultaten te komen in het onderwijs. De gevolgen van de standaard aanpak zijn ook duidelijk zichtbaar. Kinderen hebben allerlei problemen, waaronder: verveling , motivatieverlies, gedragsproblemen, leerachterstanden, etc. Het is duidelijk dat een verandering noodzakelijk is, maar welke?

21st Century Skills in de Kenniseconomie

Zoals productieprocessen zich in allerlei industrieën al grotendeels hebben aangepast richting 'Just-in-Time', 'On-Demand' maatwerk, heeft het onderwijs die stap nog niet gezet. Dit levert steeds meer spanning op tussen de zich ontwikkelende arbeidsmarkt en de opleiding die jongeren hebben genoten als voorbereiding op die arbeidsmarkt. En naast de veranderende productiemodellen in de traditionele economie is er een complete kenniseconomie bij gekomen die in onze informatiesamenleving een steeds crucialere rol speelt. De kennis, vaardigheden en het gedrag nodig om succesvol opereren in die kenniseconomie mogelijk te maken stellen hele andere eisen aan de opleiding van mensen die succesvol willen zijn in die nieuwe economie. De nadruk ligt op het inbrengen van creativiteit, sociale- en communicatievaardigheden, samenwerking, kritisch denken en probleemoplossend vermogen, de zogenaamde 21st century skills. Dit vraagt in educatie om nadruk op het ontwikkelen van individueel talent, het leren functioneren in kleinere, wisselende groepen en het stimuleren van zelfwerkzaamheid. Een gewenst neveneffect is dat deze persoonlijke benadering zeer waarschijnlijk zal zorgen voor een hernieuwde belangstelling en motivatie van leerlingen voor het onderwijs. Eigenlijk gaan we daarmee (deels) terug naar het eerdere model van onderwijs, met een leraar die enkele kinderen persoonlijk begeleid. Maar was dat niet te duur en juist de aanleiding voor onze huidige massaproductie aanpak?

Uitdagingen bij het realiseren van de Individuele Leerreis

Elke leerkracht zal aangeven dat hij of zij graag meer aandacht zou willen geven aan de specifieke behoeften die zij zien in kinderen, maar vind daar maar eens de tijd voor. Met een dreigend lerarentekort en een haperende economie zijn nu niet bepaald de ideale uitgangspunten aanwezig om een arbeidsintensievere vorm van onderwijs in te voeren. Hoe doorbreken we deze tegenstelling?

Zoals dat eigenlijk altijd gebeurt: door te innoveren! Informatietechnologie en dan met name de digitalisatie van informatie en een diversiteit aan nieuwe communicatie- en samenwerkingsmiddelen hebben grote impact op hoe leren kan worden ingericht. Daarbij is het zaak niet door te slaan maar wel scherp te kijken naar de rol die technologie kan spelen in het onderwijsproces. Science fiction auteur en uitvinder Arthur C. Clark zei in de 70er jaren bij een Unesco conferentie al: "Any teacher that can be replaced by a machine probably ought to be". Vaak roept deze uitspraak initieel verontwaardiging op. Een leraar kan nooit vervangen worden door een machine! Nee natuurlijk niet, maar veel taken zijn uitermate geschikt om met een computer te doen, zeker als daar de juiste digitale leermiddelen voor ontwikkeld zijn. Door voor specifieke delen van onderwijs informatietechnologie in te zetten kan kostbare tijd worden vrijgemaakt om mensen in het onderwijs juist die dingen te laten doen die machines niet kunnen, zoals additionele instructie op maat geven bij optredende problemen. Daarnaast blijft natuurlijk de hele sociale en groepsdimensie in het onderwijs van evident belang, en daar kan door de inzet van informatietechnologie ook meer ruimte voor worden gevonden.

Een aansprekend voorbeeld is het werk van Sugata Mitra, die heeft aangetoond dat een groepje van 4 tot 5 kinderen met een gedeelde computer en een goed geformuleerde leervraag met minimale begeleiding uitstekende leerresultaten kunnen boeken. Ik schreef daar vorig jaar al eens over na een bezoek aan de TED global conferentie waar hij sprak.

Leuke theorie, maar wat nu?

In Nederland zijn al behoorlijk ver uitgewerkte concepten uitgedacht die de beschreven vorm van gepersonaliseerd onderwijs realiseren. In de Sterrenschool is voor het lager onderwijs uitgewerkt hoe per kind een individuele leerreis kan worden geboden met als uitgangspunt het bestaande kader van mensen en middelen. Voor het middelbaar onderwijs is er een soortgelijk concept genaamd Netwerkschool.

De kenmerken ('Sterren') van deze nieuwe conceptscholen zijn:

• Het gehele jaar geopend, 5 dagen per week, van 7:00 tot 19:00. Dagroosters, weekroosters en vakanties kunnen verschillen per kind, in te vullen in overleg tussen ouders en de school.
• Een gecombineerd en geïntegreerd programma van opvang, verzorging, onderwijs, ontspanning, sport en spel. Daarbij worden de diensten van de Sterrenschool in samenwerking met en ook aan de buurt aangeboden.
• Een individuele leerreis per kind dat qua planning rekening houdt met ouders en kind en qua inhoud met voorkeuren, leerstijl en specifieke eigenschappen van het kind. Dit gepersonaliseerd aanbod wordt dagelijks/wekelijks bekeken op effectiviteit en de voortgang van het kind en waar nodig bijgesteld.

Er zijn al diverse scholen in Nederland die aan de slag zijn met verschillende aspecten van de Sterrenschool, enkele daarvan gaan voor het volledige concept, anderen proberen stap voor stap de elementen in een bestaande school in te voeren. Deze omwenteling in ons onderwijs zal niet zonder slag of stoot verlopen. Het zal tijd, aandacht en geduld vragen om te leren hoe we dit nieuwe onderwijs goed kunnen inrichten, hoe leerkrachten hierbinnen optimaal kunnen werken en hoe regelgeving hiervoor de ruimte moet bieden. Dit proces zal verlopen met vallen en opstaan, zoals met alle vernieuwing. Maar het is wat mij betreft duidelijk dat dit onze koers moet zijn. U kunt helpen met uw suggesties en (liefst constructief :-) commentaar.

Mike (Juli/2011)

TEDx Amsterdam Live - TED Global 2011 live stream @Boom Chicago

Vandaag een geweldige dag gehad bij Boom Chicago waar TEDxAmsterdam een Live Stream bood van het programma van TED Global 2011 in Edinburgh.

Ik had een idee ingestuurd over de transformatie van onderwijs van het huidige industriele model naar een gepersonaliseerd model, een individueel curriculum voor elk kind. Ik mocht dat vandaag in Boom Chicago presenteren tijdens een pauze van het programma in Edinburgh. Een verslag van de dag vind je op de TEDxAmsterdam site, meer foto's op de Flickr stream.

Abstract binnenkort, verwijzingen hieronder

Binnen enkele dagen zal ik een abstract van mijn 'talk' (geen powerpoint ;-) plaatsen. Voor diegenen die er vandaag bij waren alvast enkele referenties naar het materiaal dat ik noemde. De eisen die de kenniseconomie stelt aan het onderwijs worden ook wel geduid als '21st century skills', in het gelijknamige dossier op de innovatieblog van Kennisnet vind je daar al de nodig informatie over.

Sterrenschool

Ik heb ook de Sterrenschool genoemd als concreet uitgewerkt concept dat funderend onderwijs biedt met individuele leerreizen voor elk kind. Op de website over de Sterrenschool vind je een uitgebreide beschrijving van de 'Sterren' van de Sterrenschool, waaronder 7 dagen per week geopend van 7 tot 19:00 gedurende het hele jaar met een compleet programma van activiteiten naast het onderwijs, denk aan sport, dans, etc. Ook kun je daar het kaartenboek van de argumentenfabriek bestellen dat o.a. een business case bevat die becijfert hoe het concept met het bestaande budget geexploiteerd zou kunnen worden.

Rond oktober dit jaar verschijnt een aanvulling op het Sterrenschool 2.0 concept dat een nadere uitwerking biedt van de eisen die de Sterrenschool stelt aan ICT toepassingen, infrastructuur en devices voor kinderen en medewerkers. Dit nieuwe boek zal in digitale vorm gratis beschikbaar komen, hoge kwaliteit prints kunnen tegen betaling worden besteld. Meer details volgen zodra het boek beschikbaar is.

Mike (Juli/2011)

Laatste MoMo, #21 Spaces, een waardige afsluiting

Mobile Monday Amsterdam sloot gisteravond een reeks van 21 gratis toegankelijke 'mini conferences' af. Wat in mei van 2007 begon als een netwerkborrel groeide uit tot een reeks zeer interessante bijeenkomsten met sprekers die niet misstaan als keynotes op grote conferenties. Maar dan is het MoMo platform veel toegankelijker (gebleven) door de informaliteit, het pragmatisme in de organisatie en de zeer effectieve RSVP methodiek van inschrijven. De 400 plaatsen in de Duif in Amsterdam werden steeds in twee RSVP rondes vergeven op de 'meetup pagina' van MoMo. Klokslag 12:00 twee weken en één week tevoren konden geregistreerde gebruikers op de [I want to join] knop duwen, de laatste MoMo's was de meetup binnen enkele minuten(!) volgeboekt tot verbijstering van diegenen die even later op de portal keken. Dan weet je in elk geval dat je de scherpste 400 mensen in huis hebt ;-)

Krenten in de pap: Internet of Things and Beyond

Eén van de meest memorabele MoMo's waar ik aanwezig kon zijn was #15 over 'Internet of Things and Beyond'. Vaak begint men bij dit onderwerp direct over ijskasten met Internet verbindingen die zelf verse melk bestellen. MoMo meetups kenmerkten zich echter steevast door veel meer verdieping te zoeken.

Zo sprak David Orban over de data die sensoren verzamelen en zelf kunnen analyseren en publiceren. Deze sensoren kunnen overal geplaatst zijn maar ze zitten ook in onze smartphones en auto's. Ze verzamelen zoveel gegevens dat wij als mensen de beperking worden in de verwerking ervan, wij zijn de langzaamste schakel in de IT keten. David stelt dat sensornetwerken de analyses zullen afhandelen en ons de data gebruiksvriendelijk ter beschikking stellen. Daarmee worden we weer onafhankelijker van de technologie die ons nu vaak nog zo in beslag neemt.

En als dat 'stretching it' was dan kwam daarna Andrew Hessel, verbonden aan Ray Kurzweils 'Singularity University' die over 'The Internet of living things' sprak. Hij vergelijkt de logica in computers met het DNA waarmee je bacteriën kunt programmeren om bepaalde functies te vervullen. Met DNA printers kun je deze 'DNA programma's' (nu al) tot levende organismen transformeren. Cool zegt Andrew, fascinerend inderdaad, maar de consequenties gaan mijn brein te buiten in elk geval. Duidelijk werd wel dat informatie technologie ook bij het 'ontwerp' en de creatie van levende organismen een versnellende, disruptieve rol speelt. Of dit vooral hoopvol of beangstigend is weet ik nog even niet, beide waarschijnlijk. Eén van de boeiendste sprekers die ik bij MoMo zag.

MoMo #21 Spaces, een waardige afsluiting?

Het antwoord daarop is gelukkig een volmondig ja. Vooral de 3 sprekers na de pauze hadden ijzersterke verhalen met interessante gezichtspunten. Ben Hammersley, voormalig oorlogscorrespondent nu Consultant 'on the effects of the internet on society, foreign policy, business, and culture', sprak over de 'space of possibility'. Hij ziet een kloof tussen de generatie die de opkomende (mobiele) technologie begrijpt en ermee leeft (u en ik?) en de generatie die de wereld probeert te besturen en ten onrechte denkt dat de hiërarchieën die zij construeerden hun grip op de wereld nog niet verloren hebben. Dit terwijl iedereen nu middelen tot zijn/haar beschikking heeft om zonder toestemming wereldwijd te publiceren. En (sociale) netwerken ons in staat stellen om ongekend snel grote groepen mensen te organiseren en mobiliseren. Diverse industrieën en dictaturen hebben deze disruptie inmiddels mogen ervaren. Deze verbreding van het vraagstuk hoe technologie ontwikkeling niet alleen de economie maar ook de mores in de maatschappij, het bestuur en de cultuur beïnvloed vond ik verfrissend. Er zijn eerder technologie revoluties geweest maar de enorme versnelling is nieuw, deze laatste technologie revolutie helpt zijn opvolger te ontwikkelen. Concreter: wie in de technologiesector kan nog aan zijn ouders uitleggen wat zijn of haar baan inhoudt?

Adam Greenfield, voormalig design directeur bij Nokia en nu gerespecteerd auteur (lees Everyware) en spreker over Urban Landscapes, hield een evenzo boeiend verhaal over de publieke ruimte die een 'networked city' wordt met objecten die kunnen waarnemen (met diverse sensoren) en handelen op basis van die waarneming. In hoeverre hebben wij nog controle over de informatie die wordt verzameld en wie dat waarvoor gebruikt, bewaart en inzet voor doelen die initieel nooit zijn aangegeven laat staan geaccordeerd door burgers? Een goed onderbouwd pleidooi voor transparantie en openheid om een leefbare publieke ruimte te behouden.

Kevin Slavin, mede-oprichter van Starling.tv een social TV platform, sloot af met een nuancering van de run op 'Augmented Reality'. Onze visuele waarneming is aan zoveel invloeden onderhevig dat er wellicht veel boeiender mogelijkheden zijn dan er domweg beelden overheen leggen.

We hebben de video's nog…

Het soort verhalen dat ik geprobeerd heb te beschrijven laten zich natuurlijk niet samenvatten in enkele zinnen. Deze en andere interessante presentaties vindt je op mobilemonday.nl of in de podcast. Een laatste tip: kijk in elk geval ook even bij #18 - Data: Mike Kuniavsky, Information is a Material, een hele andere kijk op ubiquitous computing.

Bedankt MoMo, het was erg interessant en op je hoogtepunt stoppen getuigt van grote klasse wat mij betreft.

Mike (Mei/2011)

De Geschiedenis van de Toekomst: van Apple Newton naar iPad

Tablets zijn (eindelijk) gearriveerd. De iPad toont aan dat er een plek is tussen smartphones en laptops. Als fervent gebruiker van (alle pogingen tot) tablets de afgelopen 10 jaar heb ik wel een beeld van de factoren die succes bepalen voor dit type apparaat. Na 3 Apple Newtons (2 x zo dik als huidige laptops) en diverse Tablet PC's met Windows XP tot 7 biedt mijn iPad2 eindelijk de toegevoegde waarde die ik zocht. Een trefzekere touch-interface, een goed handzaam scherm, een batterij die makkelijk een hele dag meegaat, laag gewicht, een eenvoudig stabiel OS, connectiviteit naar de cloud en mijn gegevens, steeds meer sensoren, etc. Door deze eigenschappen verovert de tablet een plek op tijden/plaatsen waar laptops onhandig groot en smartphones onhandig klein zijn.

Ecosysteem minstens zo belangrijk als het device

Maar al te vaak wordt alleen gekeken naar specificaties van het device, terwijl een nieuw device tegenwoordig alleen succesvol kan zijn als het hele ecosysteem klopt. De app store met z'n lage drempel voor developers en gebruikers en de enorme collectie applicaties definieert de waarde van de iPad doordat daarmee alle mogelijkheden volop worden benut in combinaties die ons nog gaan verbazen.

Dit ecosysteem verschilt enorm van b.v. de situatie rond laptops met een zwaar OS, ingewikkeld (applicatie) beheer, en een complexe interface. De drempel om een iPad te gebruiken en daarop nieuwe apps te 'installeren' is veel lager en het valt niet mee om in de problemen te komen. Geen crashes, geen (her)installaties, geen handleidingen, geen opstarttijd. Deze verschillen zijn ook van grote betekenis voor het gebruik van 'computers' in onderwijs, daarover straks meer.

Geschiedenis van de Toekomst

De iPad is niet de eerste tablet poging van Apple. Steve Jobs keerde terug bij Apple in 1997, nadat hij in 1985 werd weggepromoveerd bij het Macintosh project en Apple teleurgesteld verliet. Ironisch genoeg was de Apple Newton (een tablet/PDA avant la lettre) het eerste product dat hij schrapte toen hij het roer weer overnam. Apple heeft (lang) gewacht voordat men vond dat de technologie en de kosten daarvan rijp waren voor een succesvolle introductie van een tablet. Veel achtergrond informatie over de Apple strategie is te vinden in een onderhoudend boek van Jay Elliot (voormalig SVP bij Apple): The Steve Jobs Way, iLeadership for a New Generation.

Wat mij betreft is duidelijk dat Tablets een zeer interessante toekomst hebben als content delivery platform (informatie consumeren) met (nog beperkte) mogelijkheden om zelf te creëren. Garageband en iMovie laten zien dat die creatie mogelijkheden er zeker zijn, effectieve interfaces op een tablet zijn echter zo anders dat we daar nog veel innovatie zullen zien, ook in klassieke toepassingen. Die toekomst zie ik vooral door de laagdrempeligheid en de vereenvoudiging in applicaties die minder doen, minder kosten, makkelijker te vinden/betalen/installeren/leren/gebruiken zijn waardoor we veel meer op maat bediend kunnen worden. Mark Randall, Chief Strategist Digital Media bij Adobe noemt dit 'app snacking'.

Van oude wijn in nieuwe zakken naar Innovatie

Zoals bij elke nieuwe technologie introductie treedt eerst veel vervanging op van bestaande toepassingen. Een treffend voorbeeld hiervan is het eBook. We bladeren op onze eReader in een vaste volgorde door een titel en zijn al blij als we lettertypes kunnen vergroten/verkleinen. En natuurlijk hebben onze leveranciers verschillende formaten bedacht met DRM die vooral betalende gebruikers tot waanzin drijft. Het duurt altijd even voordat we loskomen van het oude juk en de potentie van de nieuwe technologie volop zien. Zo was één van de uitkomsten van een eReaders test bij Kennisnet dat het erg onhandig is dat je niet meerdere boeken tegelijk en naast elkaar kan lezen op zo'n reader, dat kan met fysieke boeken immers wel! De vraag is echter waarom een digitaal 'boek' niet simpelweg een dynamische combinatie zou bieden van een theorieboek, praktijkopgaven, referentie materiaal (rekentabellen/woordenboeken) met ingebouwde zoektechnologie, associatieve linking, etc.

Voor de iPad is Flipboard een geweldige, snel groeiende app die dit model illustreert. Je kunt er allerlei bestaande kanalen/bronnen (twitter, facebook, RSS feeds, etc.) combineren en verder personaliseren met filters/zoekwoorden per kantaal. Soortgelijke apps zijn Pulse en Zite. ShowYou doet iets soortgelijks met video van de mensen die jij kent of volgt. Een hele nieuwe ervaring bij video's snacken op YouTube. Een startup presenteerde bij 'The Next Web 2011' afgelopen week 'Open Margin', nu nog in closed beta. Open Margin biedt een eReader waarin je bronnen kunt annoteren en die annotaties online publiceert, zo kunnen alle aantekeningen bij een ' boek' gedeeld worden onder alle lezers (vrienden? klasgenoten?) van dat materiaal. Over krachtige studie instrumenten gesproken.

Onderwijs

Ik las laatst een quote die me aansprak: 'Scholen van Gisteren: Waarom ze leerlingen niet kunnen voorbereiden op de wereld van Morgen.' Dit gaat ook op voor het gebruikte leermateriaal dat nu voor iedere leerling hetzelfde is, op hetzelfde moment, op dezelfde plaats, in dezelfde vorm, hetzelfde tempo, etc. Ik ben ervan overtuigd dat de Tablet het device is waarmee elke leerling zijn/haar persoonlijk toegang tot een individuele leerweg kan krijgen. Met flexibel (leer)materiaal dat altijd en overal toegankelijk is in de cloud. 'Echte' computers zullen er ook blijven maar zoals ik heb betoogd zijn Tablets echt andere apparaten met een heel ander ecosysteem waarvan de eenvoud, flexibiliteit en personalisatie goed bij onderwijs past. Dit nieuwe 'boek' (zie b.v. de ipad app van 'Our Choice' van Al Gore) biedt toegang tot al het materiaal dat leerlingen nodig hebben om het onderwijs te volgen dat hun unieke talenten naar boven brengt. Goede docenten blijven daarin van cruciaal belang als planners en begeleiders van het leren, hen kan in hetzelfde ecosysteem veel routinematig werk en administratie bespaard worden. Maar dat is weer een heel ander verhaal.

Mike (April/2011)